آشنایی با محصولات و فرآورده‌های مراقبت از پوست
توصیه‌هایی برای محافظت شبانه‌روزی از پوست صورت
چندی پیش انتشار عکس‌های بدون آرایش خانم «اندی مک دوئل» که از ۱۹۸۵ به عنوان مدل برای شرکت اورآل فرانسه (از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات آرایشی در دنیا) کار می‌کند، مصرف کنندگان محصولات این برند معروف را شوکه کرد، چون برخلاف تصویر ذهنی مصرف‌کنندگان، پوست صاف و شفاف اندی که در تبلیغات این شرکت زبانزد همگان بود، بدون آرایش شکسته و با چین وچروک دیده می‌شد.
حال اگر از این نکته بگذریم که ممکن است این عکس منتسب به اندی بوده باشد و این احتمال را ضعیف بدانیم که ممکن است عکس مذکور از فردی مشابه او گرفته شده یا کار فتوشاپ و حقه‌های تصویری باشد، یک نکته مسلم و بدون تردید وجود دارد و آن این که هیچ گریزی از فرآیند پیری نیست، تنها می‌توان آن را با استفاده از سبک زندگی سالم، یعنی استفاده از رژیم غذایی مناسب، ورزش، تفریح و خواب کافی، اندکی به تعویق انداخت و با کمک محصولات مراقبتی و ترمیمی آثار آن را در چهره کاهش داد.
حتما برای شما هم پیش آمده که از چهره بدون آرایش خود در آینه خوشتان نیاید و همیشه مراقب باشید کسی صورت شما را بدون کرم پودر و پنکیک نبیند. اگر این طور است با خطراتی که در کمین پوست شما نشسته آشنا شوید.
به دلیل اهمیت بالای حفظ و مراقبت از پوست به عنوان آینه تمام نمای وجود، سر صحبت را با دکتر رقیه جبرئیلی متخصص پوست و مو باز کردیم و صحبت‌ها از توصیف ساختمان پوست به فلسفه استفاده از محصولات و فرآورده‌های جدید مراقبت از پوست که بعضا با عناوینی چون ضدچروک یا ضد پیری یا کرمهای روز و شب از آنها یاد می‌شود، کشیده شد. در این گفت‌وگو با ساختمان پوست، فرآیند پیری و علل آن آشنا می‌شوید.
خانم دکتر جبرئیلی در مورد اهمیت آشنایی افراد با ساختمان پوست و اینکه چقدر مهم است که پیش از آسیب اقدامات پیشگیرانه انجام شود، چنین می‌گوید.
شناخت ساختمان پوست
اگر ساختمان پوست را به یک کلبه چوبی تشبیه کنیم، لایه اپیدرم (سطحی‌ترین لایه پوست) مانند سقف خانه است و لایه درم (که زیر لایه اپیدرم واقع شده) اساس و پایه ساختمان را تشکیل می‌دهد.
کلاژن و الاستین هم مانند تیرهای عمودی و افقی‌اند که به ساختمان استحکام می‌بخشند. کلاژن‌ها در لایه درم مسئول سفتی پوست هستند و الاستین هم خاصیت ارتجاعی پوست را حفظ می‌کند.
درست از زمانی که فرایند پیری پوست از درون آغاز می‌شود یعنی از هنگامی که کلاژن و الاستین آن شکسته می‌شوند یا میزان آنها در پوست کاهش می‌یابد، باعث می شود که به تدریج چروک شود. مانند ساختمانی که ستون‌های آن تخریب می‌شود و سقف فرو می‌ریزد.
تخریب ساختمان پوست علت‌های مختلفی دارد که به عوامل داخلی نظیر ژنتیک فرد و تغییرات هورمونی به ویژه در خانم‌ها با آغاز دوران یائسگی و عوامل خارجی مانند نورخورشید، استرس، بی‌خوابی، الکل، دود سیگار، خشکی پوست، آلودگی هوا و بالارفتن سن بستگی دارد.
عوامل خارجی باعث به وجودآمدن ذرات رادیکال آزاد در پوست می‌شود
این ذرات مانند موریانه‌ای که به آهستگی و پیوستگی در حال تخریب ستون‌ها و سقف‌های خانه چوبی شماست، ممکن است در ظاهر هیچ‌گونه مشکلی ایجاد نکنند اما یقین داشته باشید به مرور زمان سقف خانه شما فرو خواهد ریخت.
مهمترین عامل خارجی که موجب ایجاد ذرات رادیکال آزاد در پوست می‌شود نور خورشید است. بنابراین اولین سد دفاعی در برابر پرتوهای مضر خورشید استفاده از فرآورده‌های ضدآفتاب است که حکم پیشگیری از ایجاد چین و چروک پوست را دارد.
چین‌و‌چروک‌ها معمولا از ۳۰سالگی روی صورت نمایان می‌شود و هر ده سالی که از عمر بگذرد بین ۶ تا ۱۰ درصد چروکیدگی پوست، نمایان‌تر می‌شود اما افزایش سن فقط یکی از علل چین وچروک صورت است و پای عوامل دیگری هم در میان است. حرکات ارادی و غیرارادی پوست مانند خنده، گریه، اخم و…
آنهایی که زیاد چهره درهم می‌کشند یا زیاد می‌خندند و آنهایی که روی صورتشان می‌خوابند، چهره‌شان بیشتر در معرض چین‌وچروک است.
نقش کرمهای محافظتی
دکتر جبرئیلی توضیح می‌دهد: با مصرف محصولات حاوی آنتی‌اکسیدان می‌توان اثر رادیکالهای آزاد را کاهش داد و روند تخریب سلول‌های فیبروبلاست و رشته‌های کلاژن را به تعویق انداخت.
وی می‌گوید: واقعیت این است که فرآورده‌ها و محصولاتی که تحت عناوین ضدچروک تبلیغ می‌شود تاثیرچندانی بر چروکهای عمیق پوست ندارند بنابراین استفاده از محصولات و فرآورده‌هایی که از پوست صورت در مقابل آسیب‌ها مراقبت می‌کند اهمیت دو چندان دارد.
وی در خصوص محصولات و فرآورده‌هایی نظیر کرمهای روز و شب که به صورت دائمی از پوست محافظت می‌کنند می‌گوید:
کرم روز اولین کرمی است که بلافاصله پس از بیدارشدن و شست‌وشوی پوست باید استفاده کرد. در طول روز عوامل محیطی مخربی به پوست آسیب می‌رساند که مهمترین آنها نور آفتاب و آلودگی هوا است. خشکی نیز یکی دیگر از عوامل مضر و عامل ایجاد چین و چروکهای پوستی است.
یک کرم روز خوب مرطوبکننده است و با خشکی پوست مقابله می‌کند و حاوی فیلترهای ضد آفتاب است و تأثیر مخرب اشعه فرابنفش نورخورشید را روی پوست کاهش می‌دهد. همچنین به دلیل سبک بودن مانع تنفس پوست نمی‌شود.
وجود ویتامین C در کرمهای روز می‌‌تواند هم نقش جوان‌‌کننده داشته باشد و هم از اثرات مضر آفتاب تا حدودی بکاهد.
وی می افزاید: کرمهای روز اگر چه اغلب حاوی فیلترهای ضد اشعه فرابنفش است اما هرگز جایگزین ضدآفتاب نمی‌شود. بنابراین اگر خارج از منزل کار می‌‌کنید یا به دستور پزشک نیازمند محافظت از نور خورشید هستید، باید از کرمهای ضدآفتاب مناسب استفاده کنید.
همچنین افرادی که پوست چرب و آکنه‌‌ای دارند، باید از کرمهای روز خیلی ملایم و سبک و اصطلاحاً «Oil free» و بدون چربی استفاده کنند.
از آنجا که اوج جوانی و شادابی پوست ۲۵سالگی است بنابراین توصیه می‌شود از ۳۰ سالگی استفاده از کرمهای محافظت از پوست آغاز شود. از این سن به بعد، ساخت کلاژن به تدریج کم و چین وچروک پوست یا پیری فیزیولوژیک آغاز می‌شود. حال اگر صدمه‌ها و عوامل خطرزای بیرونی بیشتر و مراقبت کمتر باشد، این روند تسریع می‌شود. به خصوص از ۵۰ سالگی به بعد که ساخت هورمون استروژن که در کلاژن‌سازی نقش بسزایی دارد، ناگهان در بدن متوقف می‌شود.
دکتر جبرئیلی در خصوص کرمهای محافظتی شب نیز این گونه توضیح می‌دهد:
کرمهای شب به گونه‌‌ای طراحی شده‌‌اند که هنگام خواب، مواد مغذی و ویتامین‌‌های مختلف و عوامل جوان‌‌کننده را به پوست فرد می‌رساند و در این زمان اثرات خوب خود را اعمال می‌کنند. از آنجا که بیشترین میزان جذب ویتامین‌ها و مواد مغذی پوست در شب اتفاق می‌‌افتد، مصرف کرمهای شب بسیار مهم است.
کرمهای شب با آسیب ناشی از عوامل مضر محیطی، شامل آلودگی هوا، اشعه‌‌های فرابنفش خورشید، مواد آرایشی و رادیکالهای آزاد که در طول روز موجب آسیب پوست شده‌‌اند، مقابله و آنها را تا حدی جبران می‌کند. اصولا کرمهای شب حاوی عوامل مرطوبکننده و جوان کننده و بدون فیلترهای ضد آفتاب هستند.
همچنین توان آنها از کرمهای روز بیشتر است و اصطلاحاً سنگین‌‌ترند بنابراین غالبا برای افرادی که دارای پوستی چرب و جوش‌‌دار هستند، مناسب نیستند و این افراد بهتر است از کرمهای حاوی اسید میوه یا به تجویز پزشک از کرمهای لایه‌‌بردار، مثل ترتینویین استفاده کنند. البته در صورت استفاده از کرمهای لایه بردار، نباید مصرف ضدآفتاب مناسب را در طول روز فراموش کرد.
افرادی که به مصرف موادقندی زیاد، خوردن غذاهای چرب و شیرین، سیگارکشیدن (به دلیل تنگی عروق و گردش ناکافی خون در پوست) و نوشیدن الکل که روی عروق و کبد تاثیرگذار است عادت دارند و زندگی پراسترسی را تجربه می‌کنند یا با بدخوابی و انجام ندادن فعالیت‌های ورزشی زندگی را سپری می‌کنند و مهم‌تر از همه اینکه قصد تغییر این شیوه را ندارد، نباید انتظار داشته باشند با استفاده از کرمهای ضد چین و چروک یا استفاده از هر کرم دیگری از پیری زودرس پوست و زمینه‌های مستعد برای صدمه‌های پوستی خود جلوگیری کنند.