توجه به زیبایی امری فطری در انسان‌هاست و از روزگار قدیم تا کنون همه انسان‌ها در پی راه‌هایی برای زیباتر کردن مو، چهره و اندام خود بوده و هستند. زنان و مردان به دلیل تفاوت ظاهری به شکلی متفاوت روش‌هایی را برای تزئین و زیبا ساختن خود به کار می‌برند و مردمان ژاپن از این قاعده مستثنی نیستند.
روش و شکل آرایش و تزئین صورت و اندام در زنان و مردان در هر جامعه‌ای متناسب با فرهنگ و عرف مردمان آن و متفاوت با جامعه دیگر است. همچنین آرایش در هر فرهنگی به عنوان یک نشانه متفاوت از سایر ملل دارای بار معنایی خاصی است.
شناخت تاریخچه آرایش در ملل مختلف موضوعی است که سعی داریم از این شماره به آن بپردازیم و در هر شماره با شیوه های مختلف آرایش در تمدن های مختلف از گذشته تا امروز آشنا شویم.
ژاپن ؛ آرایش و آیین
آرایش در ژاپن با چهره‌های سفید گیشاها شناخته می‌شود. گیشا یکی از نام‌های آمیخته با فرهنگ باستانی ژاپن است که این روزها در بین برخی جوانان این کشور دوباره رواج یافته است. چهره‌های سفید رنگ و لب‌های سرخ نمادی از این نوع آرایش است که جوانان امروز این کشور آن را تقلید می‌کنند.
اما تاریخ آرایش در ژاپن به گیشا محدود نمی‌شود. باستان‌شناسان در میان آثار به جای مانده از قرن سوم میلادی متعلق به زمان «کُفن» کوزه‌ها و جام‌هایی یافته‌اند که روی آنها زنان و مردانی نقاشی شده‌اند و صورت و موهای خود را تزئین کرده‌اند.
در این تصاویر زنان و مردان صورت‌هایشان را با رنگ قرمز تیره کرده‌اند و به دور آتش می‌رقصند. بر اساس این تصاویر و نوشته‌های بر جای مانده از قرون اولیه میلادی، آرایش بخشی از ملزومات جشن‌های آیینی ژاپن بوده است.
به این ترتیب می‌توان دریافت که در دوران باستان آرایش در ژاپن یکی از بخش‌های ضروری آیین‌های مذهبی بوده است. اما از جزئیات این رسوم بیش از اهمیت رنگ قرمز در آرایش مردمان آن زمان چیزی در دست نیست.
دوران قدیم
تاریخچه آرایش به معنای امروزی در ژاپن به نیمه دوم قرن ششم میلادی باز می‌گردد. در آن زمان تاجران از شبه جزیره کره و چین پودرهایی برای آرایش پوست صورت و تزئین گونه‌ها وارد می کردند. در سال ۶۹۲ میلادی هم «کانجو» یک موبد بودایی از حیوانات بومی پودری برای پوست صورت تهیه و به امپراتوریس «جیتو» تقدیم کرد و با این کار آرایش در انحصار طبقه اشراف قرار گرفت.
در پایان قرن دوازدهم آرایش ژاپنی‌ها که تقلیدی از چینی‌ها بود به شکلی جدید تغییر کرد. آنچه به عنوان سبک بومی و سنتی آرایش زنان ژاپنی در سریال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ می‌شناسیم متعلق به همان دوره است؛ زنانی شهری و اشرافی با موهای بسیار بلند و صاف، صورت‌هایی کاملا سفید، ابروهای پاک‌شده و دوباره طراحی‌شده روی پیشانی و دندان‌های تیره.
در طول سه قرن آرایش عنصر جدانشدنی از چهره زنان ژاپن شد و در پایان قرن ۱۵ میلادی تمامی زنان شهری در ژاپن از پودر دست‌ساز آرایشی برای زیباتر کردن خود استفاده می‌کردند. از سال ۱۶۰۰ تا ۱۸۶۸ آرایش ژاپنی‌ها به سه رنگ قرمز رژ لب و لاک ناخن، سفید پودر صورت و سیاه مداد ابرو و تیره‌کننده دندان‌ها محدود می‌شد. پودرهای تهیه شده از حیوانات ارزان و در دسترس بودند اما نوع گیاهی آن کمیاب و هم ارزش طلا در بازار ژاپن بود.
در فرهنگ ژاپن زنان به نشانه ازدواج دندان‌های خود را تیره می‌کردند و بعد از تولد اولین فرزندشان باید ابروهایشان را تراشیده و دوباره رسم می‌کردند. اما تنها طبقات اجتماعی بالاتر و زنان سامورایی‌ها اجازه داشتند تا ابروهایشان را بالاتر از جایگاه عادی آنها روی پیشانی بکشند.
دوران مدرن
با ورود ژاپن به دوران مدرن در دهه ۱۸۷۰ بر اساس قوانین اصلاح‌طلبانه حکومتی زنان اجازه داشتند تا ابروهایشان را نتراشند و دندان‌هایشان را سیاه نکنند. امپراتوریس «می‌جی» اولین کسی بود که بر اساس این قوانین دندان‌هایش را تیره نکرد.
از سال ۱۸۷۷ نیز پودرهای صورت به شکل عمده وارد بازار شد اما تا سال ۱۹۰۴ طول کشید تا زنان روستایی از آن استفاده کنند. در دوران جدید و با ورود زنان به عرصه کار و فعالیت‌های اجتماعی، آرایش کم و سریع غربی گسترش یافت. کرم‌های محوکننده و گیاهی جای پودرهای حیوانی سفید و قلم موهای قرمز رنگ لب‌ها را گرفت.
بعد از جنگ جهانی دوم، ژاپن تحت تاثیر آمریکا و رسانه‌های آن قرار گرفت و برای اولین بار در سال ۱۹۵۴ پنکیک را وارد کرد. روند آرایش در دهه ۶۰ بر آرایش دهان و چشم‌ها متمرکز شد و این روش تا ۱۹۷۵ ادامه پیدا کرد.
پس از آن نوجوان‌ها به آرایش ابروهای متنوعی روی آوردند و بیشتر به ابروهای حجیم و موهای کوتاه علاقه مند شدند. همچنین الگوبرداری از آرایش اروپایی در میان دخترها و زنان کارمند رایج شد.
اما امروزه ژاپنی‌ها بار دیگر به آرایش سنتی گیشاها گرایش پیدا کرده اند. آرایش لب‌ها به شکلی که لب پایینی را کوچک نشان بدهد و ابروهای تراشیده از مدل‌های جدیدی است که می‌تواند ما را به یاد گیشاها بیندازد.
بر خلاف قرن بیستم که ژاپن سهم قابل توجهی در صنعت و مصرف مواد آرایشی نداشت، این روزها این کشور دومین بازار مهم جهان بعد از آمریکا و پیش از آلمان است. ارزش بازار لوازم آرایشی این کشور در سال ۲۰۱۰ برابر ۲۲۸۶ میلیون ین بود.
در حالی که کشور ژاپن شرکت‌های بزرگ تولید لوازم آرایشی مانند شی‌سیدو، کانبو و شیکیزای دارد اما ژاپنی‌ها به برندهای آمریکایی و اروپایی گرایش دارند و ۴۳.۹ درصد مشتریان ژاپنی متقاضی محصولات پوست و بدن، ۲۷.۱ درصد متقاضی محصولات محافظت و سلامت مو، ۲۴.۷ درصد متقاضی وسایل آرایش صورت، ۰.۳ درصد متقاضی عطر و ۴ درصد خواهان سایر محصولات آرایشی هستند.
با وجود روند مصرف لوازم آرایش و بهداشتی در ژاپن و دنباله روی چندین ساله ژاپنی ها از آرایش های غربی، این روزها جوانان این کشور به شیوه های قدیمی آرایش توجه بیشتری نشان می دهند.
هرچند آرایش موهای سامورایی‌ها و صورت‌های سفید گیشاها نماد ژاپن قدیم است و گیشاها در زمان نیایش، آموزش و شب‌ها از این آرایش ویژه استفاده می‌کردند، این روزها دختران و زنان ژاپن تمایل دارند در خیابان‌ها، مهمانی‌ها و در زندگی روزمره، نوعی آرایش مناسکی گیشاها را داشته باشند.